آب مروارید (کاتاراکت)

 

آب مروارید چیست ؟

آب مروارید یکی از بیماری‌های چشمی است که به دلیل کدر شدن عدسی چشم (که به صورت طبیعی شفاف است) پدید می‌آید و مانند پنجره ای که بخار آب، آن را تار کرده، آب مروارید هم باعث تاری دید می شود. برای اغلب افراد، محدوده ۶۰ تا ۷۰ سال به‌عنوان زمان میانگین ابتلا به این بیماری در نظر گرفته می‌شود و احتمال بروز آن را تا ۵۰ درصد پیش بینی می کنند و از ۷۰ سالگی به بعد، این احتمال تا ۷۵ درصد افزایش می یابد و شدت می ‌گیرد.

 

علائم آب مروارید

علائم شایع آب مروارید هم عبارتند از:

• تار شدن دید چشم که بدون درد است

• حساسیت به نور

• تغییرات مکرر نمره عینک

• دوبینی در یک چشم

• احتیاج به نور بیشتر برای مطالعه

• کاهش دید در شب

• محو یا زرد شدن رنگ ها

لازم به ذکر است مقدار و شکل کدر شدن عدسی هر چشم با چشم دیگر متفاوت است و چنان چه محل کدر شدن، نزدیک مرکز عدسی نباشد، ممکن است فرد از وجود آب مروارید آگاه نشود.

 

علل بروز آب مروارید

شایع ترین علت آب مروارید افزایش سن است و سایر علل آن عبارتند از:

• سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید

• برخی بیماری های زمینه‌ای مانند بیماری قند (دیابت)

• ضربه به چشم

• مصرف طولانی بعضی داروها (مانند کورتون)

• قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظ در معرض آفتاب یا اشعه ایکس

• سابقه جراحی های چشم

البته ممکن است علائم آب مروارید در سایر بیماری‏‌های چشمی نیز دیده شود؛ به همین دلیل برای بررسی علائم و تشخیص دقیق بروز کاتاراکت، معاینه توسط چشم پزشک ضروری است.

 

تشخیص آب مروارید

مانند سایر بیماری های چشمی، تشخیص آب مروارید با معاینه توسط چشم پزشک امکان‌پذیر است. طی معاینه، وجود و وسعت آب مروارید، همچنین هرگونه مشکل دیگری که باعث کاهش دید شده مشخص خواهد شد. لازم به ذکر است علاوه بر آب مروارید، عارضه های دیگر به ویژه صدمات پرده شبکیه یا عصب بینایی می تواند باعث کاهش دید شود و چنان‏چه این مشکلات شدید باشد، ممکن است عمل آب مروارید نیز باعث بهبود دید نشود. در چنین شرایطی چشم پزشک مراحل و سیر درمان را مشخص خواهد کرد.

 

سرعت ایجاد آب مروارید

سرعت ایجاد آب مروارید در افراد مختلف یکسان نیست و حتی بین دو چشم یک فرد نیز ممکن است متفاوت باشد. اغلب آب مرواریدهایی که با افزایش سن ایجاد می شوند طی چند سال به تدریج به وجود می آیند. سایر انواع آب مروارید، به خصوص در افراد جوان یا بیماران مبتلا به بیماری دیابت ممکن است به سرعت و طی چند ماه باعث کاهش دید شوند. بنابراین پیش بینی دقیق سرعت پیشرفت آب مروارید امکان‏پذیر نیست.

 

درمان آب مروارید

آب مروارید با ورود به دوره میانسالی و افزایش سن، ظاهر می‌شود؛ هر چند که اشعه ماورای بنفش خورشید، ضربه‌‌های چشمی، التهاب ها، روماتیسم، مصرف برخی داروها و علل مادرزادی هم در ابتلا به آن نقش داشته و مصرف دخانیات اثری به مراتب بیشتر دارد.

چنان‌چه علائم آب مروارید خفیف باشد، تغییر نمره عینک ممکن است به ‏طور موقت مشکلات را حل کند، اما تنها راه درمان آب مروارید جراحی است. به عبارت دیگر هیچ‌گونه دارو، روش تغذیه، ورزش یا … وجود ندارد که باعث درمان یا جلوگیری از این عارضه شود.به این نکته مهم دقت کنید که هیچ قطره چشمی، ورزش، دارو یا عینک خاصی وجود ندارد تا باعث درمان یا مانع از تشکیل کاتاراکت شود و تنها راه درمان قطعی، جراحی است.

 

زمان جراحی آب مروارید

امروزه ثابت شده این باور که جراحی باید زمانی انجام شود که آب مروارید رسیده باشد، درست نیست و هر زمان که آب مروارید مانع از انجام فعالیت‌های روزانه شود باید آن را عمل کرد. به همین دلیل در معاینات دوره ای، پزشک‌تان از شما می پرسد که آیا به راحتی رانندگی می‌کنید؟ می‌توانید به راحتی مطالعه کرده و تلویزیون تماشا کنید؟ آیا می‌توانید فعالیت های روزانه مثل پخت وپز، خرید، کارهای منزل و… را بدون مشکل انجام دهید؟ و… بر اساس نتایج معاینه و پاسخ‌های شما، چشم پزشک زمان جراحی را تعیین می کند.در واقع بیمار باید تشخیص دهد که:

• آیا از عهده انجام وظایف روزانه خود به خوبی برمی اید یا نه؟

• آیا هنوز می تواند با احساس امنیت رانندگی کند و یا به راحتی مطالعه کرده و تلوزیون تماشا کند؟

• آیا دید او اجازه می دهد که فعالیتهایی مانند اشپزی، خرید، باغبانی و یا مصرف داروهای خود را بدون مشکل انجام دهد؟

با بررسی موارد بالا توسط بیمار و چشم پزشک، زمان مناسب جراحی تعیین می شود.

در صورت بروز هر یک از علایم زیر بعد از عمل جراحی ،لازم است بلافاصله با چشم پزشک تماس بگیرید:

• درد شدیدی که با ضد دردهای معمولی(مسکن ها) بهبود نیابد.

•  کاهش دید یا از دست دادن دید

• تهوع، استفراغ و سرفه های شدید

• تورم و قرمزی شدید پلک و چشم

در صورت بروز هر یک از علایم زیر بعد از عمل جراحی ،لازم است بلافاصله با چشم پزشک تماس بگیرید:

• درد شدیدی که با ضد دردهای معمولی(مسکن ها) بهبود نیابد.

•  کاهش دید یا از دست دادن دید

• تهوع، استفراغ و سرفه های شدید

• تورم و قرمزی شدید پلک و چشم

عوارض آب مروارید نادر هستند،اما این عوارض بسیار جدی هستند:

• عفونت

• خونریزی

• ورم ماکولا (بخش مرکزی شبکیه)

• جدا شدگی پرده شبکیه

 

انتظار از عمل آب مروارید

سالانه بیش از ده ها میلیون عمل آب مروارید در کشورهای جهان انجام می‌شود که حدود %۹۵ آن ها بدون عارضه است. در کشور ما نیز سالانه بیش از یکصدهزار عمل آب مروارید با روش های مختلف انجام می گیرد.

طی عمل آب مروارید که به طور معمول با بی حسی موضعی انجام می‌شود، عدسی کدر بیرون آورده شده و به جای آن یک عدسی یا لنز داخل چشمی دائمی (از جنس پلاستیک مخصوص) قرار داده می‌شود. این لنز برای همیشه در چشم باقی می ماند و خراب یا فاسد نمی‌شود.

تعدادی از افرادی که عمل آب مروارید انجام می دهند پس از مدتی کدر شدن کپسول طبیعی نگهدارنده عدسی داخل چشم را تجربه می کنند؛ این عارضه در یک جلسه لیزر درمانی برطرف شده و دید فرد مجدداً بهبود می یابد.

 

باورهای غلط در مورد آب مروارید یا کاتاراکت چشم

• کاتاراکت یا آب مروارید، یک پرده در جلوی چشم است.

• کاتاراکت یا آب مروارید در نتیجه استفاده زیاد از چشم ایجاد می ‌شود.

• بیماری آب مروارید یا کاتاراکت می ‌تواند از یک چشم به چشم دیگر منتقل شود.

• بیماری آب مروارید یا کاتاراکت یکی از علل برگشت ‌ناپذیر کوری است.

 

چند روش پیشنهادی برای جلوگیری از آب مروارید

• رژیم غذایی حاوی سبزیجات تازه

• عینک آفتابی

• ترک سیگار

• ترک الکل

• کنترل قند

• معاینه دوره ای چشم پزشکی

• کنترل مصرف داروهای خانواده کورتون